2.ÜNİTE-BİRLEŞMİŞ MİLLETLER SİSTEMİ
Esas olarak siyasi bir örgüttür.Ekonomik yaşamı ilgilendiren bazı kriterleri vardır.Bunlar çalışanlara insani ortam sağlamak,sömürge ve manda rejimi altındaki halklara adilane muamele etmek,kadın ve çocuk ticaretine karşı çıkmak,ulaştırma ve transit geçiş serbestisine saygı,ticari ilişkilerde adilane prensiplerle hareket edilmesi,hastalıklarla ortak mücadele için tedbirler alınması olarak sıralanabilir.
ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ(ILO)
Temel amaç çalışma hayatına yönelik ortak standartları belirlemektir.ILO genel konferans her yıl toplanır ve örgütün en üst düzey organıdır.Her üye devletin 4 er temsilci bulunur.ILO yönetim kurulu Genel konferans tarafından seçilen 56 üyeden oluşur.(28 devlet kontenjanı,14 işçi kontenjanı,14 işveren kesimi kontenjanı).1919 Versay Antlaşması ile kurulan Örgüttür.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER SONRASINDA KÜRESEL EKONOMİK ÖRGÜTLENLENMELER
BM’NİN AMAÇ VE İLKELERİ
Devletlerin egemen eşitliği ve toprak bütünlüğü üzerine şekillenen BM sisteminde,öncelikli olarak devletler korunacaktı,barışın uğrayacağı tehditler engellenecek,saldırılara karşı ortak önlemler alınacak,uluslararası uyuşmazlıklar ve anlaşmazlıkların çözülmesi için barışçıl yollar belirlenecek,adalet ve uluslararası hukuk ilkelerine uygun olarak devletler arası uyuşmazlıklar önlenmesi gibi amaç ve ilkeler BM nin başlıca sorunlarıdır.
Genel Kurul,Güvenlik Konseyi,Genel Sekreterlik ,Vesayet Konseyi,Uluslararası Adalet Divanı BM nin organlarıdır.Cenevre,Viyana ve Nairobi de merkezleri vardır.
BM’NİN İLGİLENDİĞİ BAŞLICA KÜRESEL SORUNLAR
Kürsel Isınma,Silahsızlanma,İnsan hakları hukukunun geliştirilmesi,soykırımın önlenmesi,terörizm faaliyetlerininengellenmesi,çocuklar,mülteciler,kadınlar,azınlıklar,sivillerin korunması ve çevre konusunda duyarlılığın artması.
BM SİSTEMİNİN EKONOMİK BOYUTLARI
1.BM’NİN ÖRGÜTSEL YAPISI İÇİNDEKİ İKTİSADİ KURUMLAR
BM organları tarafından kurulmuş tali kurum ve organları sıralamak gerekir.BM nin altı ana organının birisi olan Ekonomik ve Sosyal Konsey(ECOSOC) zaman geçtikçe BM’nin en çalışkan organı olmuştur.BM çocuklarına yardım fonu(UNİCEF),BM Ticaret Ve Kalkınma Konferansı(UNCTAD),BM Sermaye Geliştirme Fonu(UNCDF) vs kuruluşlar vardır
2.BM YE BAĞLI UZMANLIK KURULUŞLARI
Doğrudan katkısı olan uzman kuruluşlar ILO,IMF,IBRD,WTO,FAO,IFAD,UNİDO,ICAO,UPU,WHO,WIPO vs.
Dolaylı katkısı olan uzman kuruluşlar
UNESCO,IAEA,OPCW
BM’NİN EKONOMİK AMAÇLI ORGANLARI
EKONOMİK VE SOSYAL KONSEY(ECOSOC)
Üye sayısı 54 tür.Kuruluş amacında büyük devletler dışındaki katılımcıların çabaları ile dünya barışının salt askeri-siyasi-hukuki güvenlik mekanizmalarıyla korunamayacağı,barışı bozan ekonomik-sosyal etmenlerle de mücadele edilmesi gereği vurgulanmıştı.
UNCTAD(BM TİCARET VE KALKINMA KONFERANSI)
Merkezi Cenevre dir.UNCTAD sayesinde gelişmekte olan ülkeler lehine sağlanan pek çok kazanımı anlamsızlaştırmıştır.
UNCTAD’IN AMAÇLARI
Gelişmekte olan ülkelerin kalkınmasına hizmet etmek,ekonomik kalkınma ve uluslararası ticarete ilişkin ilke ve politikaları birbiriyle uyumlu olarak oluşturmak ve uygulamak,BM içindeki ve dışındaki kuruluşlarla ekonomi ve ticaret politikalarının kalkınma politikaları ile uyumunu sağlayacak bir eşgüdüm merkezi olmak.
BM KALKINMA PROGRAMI VE AMAÇLARI (UNDP)
UNDP,UNCTAD tan bir yıl sonra kurulmuştur.2 organı vardır Yönetim Konseyi ve Sekreterya.Kalkınma alanında kaynakların etkin kullanımı,yatırımların teşviki,gelişmekte olan ülkelerde teknoloji düzeyinin arttırılması,gelişmekte olan ülkelere teknik danışmanlık ve yardım yapılması,ekonomik planlama.
IMF
187 ülkenin üyeliği vardır.Güvenörler Kurulu,Yönetim ya da Yönetim Direktörleri kurulu,Genel direktör yada IMF Başkanı(christinelagarde),IMF nin departmanları başlıca organlarıdır.2 tür kredi dilimi vardır Rezerv dilimi ve kredi dilimi(altın dilimi ya da birinci kredi dilimi,üst kredi dilimleri.IMF nin çeşitli kolaylıkları vardır bunlar Özel ayrıcalıklı IMF imkanları,Yapısal uyum kolaylığı,güçlendirilmiş yapısal uyum kolaylığı,Rezerv kolaylığı,Geçici imkanları petrol kolaylığı,acil yardım, sistem değişimi kolaylığı
DÜNYA BANKASI(IBRD)
Dünya bankasının organları da ikizi IMF gibi aynı isimleri taşımaktadır.Güvenörler Konseyi,İcra direktörleri Kurulu.Bu organların oluşum biçimleri ve üye sayıları IMF ile aynıdır.Bir devletin IMF ye üye olmadan Dünya Bankasına üye olma şansı yoktur.
GATT VE WTO
GATT bir ilkeler bütünü ve devletlerin ortak ticari menfaatlerini yansıtan,görüşmelere uygun ortam hazırlayan bir zemin işlevi görmektedir.Temel ilkeleri ve faaliyetleri şunlardır:
- En Çok Kayrılan Ülke Kuralı
- Ulusal Muamele Kuralı
- Gümrük vergilerinin indirilerek konsolide edilmesi
- Korumanın sadece gümrük vergileri ile gerçekleştirilmesi
WTO iki yılda bir toplanan ve üye devletlerin ilgili bakanlarından oluştuğu için bu ismi alan Bakanlar Konferansı adlı organı öteki organlara en geniş yetkilere sahip olandır.Merkezi Cenevre’dedir.Sekreterya,Genel Direktör,153 üyesi vardır.GATTIN Bütün yetki ve sorumluluklarını üstlenmiştir.GATT İLE WTO nun temel farkı anlaşma ve mevzuatın üyelerce ihlali durumunda etkili yaptırım mekanizmalarına sahiptir.
BM GIDA VE TARIM ÖRGÜTÜ(FAO)
Genel konferans,yürütme kurulu,Sekretarya genel amaçları beslenme ve yaşam düzeyini yükseltmek,ürünlerin üretilmesini,işlenmesini,pazarlamasını daha sağlıklı bir şekilde yapmak ,açlık ve kıtlıkla mücadele etmek
ULUSLARARASI SİVİL HAVACILIK ÖRGÜTÜ(ICAO)
Genel kurul,yürütme ve sekretaryadan oluşmaktadır.Başlıca amaçları sivil havacılığın güvenli ve düzenli gelişimini sağlamak,barışçıl amaçlı uçak tasarımı ve işletmesini teşvik etmek,sivil havacılıkla ilgili imkanları geliştirmek
ULUSLARARASI DENİZCİLİK ÖRGÜTÜ(IMO)
Genel Kurul,konsey,deniz güvenliği komitesi,deniz çevre koruma komitesi,Sekretarya.
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ(WHO)
BM SINAİ KALKINMA ÖRGÜTÜ(UNİDO)
Temel amaç gelişmekte olan ülkelerin ve ulusların sürdürülebilir endüstriyel gelişimini ve ekonomilerini desteklemektir.Genel Konferans,sınai kalkınma kurulu,program ve bütçe komitesi,genel sekreterlik,alan temsilciliği.