İŞL106U-İŞLETME FONKSİYONLARI
İŞL106U-İŞLETME FONKSİYONLARI DERSİ 1. ÜNİTE DERS ÖZETİ
1. ÜNİTE - YÖNETİM FONKSİYONU
Yönetimin Özellikleri:
- Sadece insanlar için gerekli bir kavram olduğu söylenebilir.
- En az iki olması gerekir. (yöneten ve yönetilen)
- Belli bir ortak amaç için söz konusu insanlar örgüt hiyerarşisi içinde işbirliği içinde olmalıdır.
- Verimli olmalıdır.
- Etkin olmalıdır.
- İktisadi olmalıdır. (en az maliyetler esas alınmalı)
- Bilimsel ve sanatsal bir faaliyettir. (bilimlerin en yenisi, sanatların en eskisi)
Yönetimin Fonksiyonları:
- Planlama:
- Geleceğe yönelik faaliyetlerin öngörülmesidir.
- Ne, nerede, ne zaman, nasıl ve neden sorularına cevap arar.
- Örgütleme:
- Hiyerarşinin belirlenmesidir.
- Kim ast kim üst ve astın görevi ne, üstün yetkisi ne sorularını yanıtlar.
- Yöneltme:
- Astların görevlerini verimli, etkin ve iktisadi olarak gerçekleştirmesini sağlayacak motivasyonun sağlanması işidir.
- Koordinasyon:
- Değişik birimlerde çalışan astların birbirinden haberdar olmalarını sağlar.
- Haberdar olmaları birbirlerine rakip olmalarını önler.
- Denetim:
- Planlanan ile gerçekleşen sonuçlar arasında sapma olup olmadığını belirlemeye yarar. (Sapma olumlu da olabilir olumsuz da)
- Olumsuz sapmaların tespiti halinde düzeltici önlemler alınması gerekir.
Profesyonel Yönetici ve Girişimci:
- Profesyonel yönetici yönetme işini meslek edinen ve bu alanda uzmanlaşan kişiyi ifade ederken, girişimci kar elde etme amacıyla sermaye ortaya koyar ve risk alır.
- Yönetici işletmenin girişimci ve çalışan arasında köprü vazifesi görür.
- Yönetici, işletmenin kurumsal performansından girişimciye karşı doğrudan sorumludur. Ancak, sermaye riski yoktur.
Yönetim Biliminin Gelişimi:
- Sanayi Devrimi Öncesi:
- Feodal toplumlarda toprak işçilerinin toprak sahipleri için çalıştıkları bir yapı varken, kapitalizm ile zanaatkarların sermaye sahipleri için çalıştığı bir yapı oluşmuştur.
- Sanayi Devrimi Sonrası:
- Fabrikalarda yeni iş sahalarının ortaya çıkması ile birlikte köyden kente göç hızlanmıştır.
Güncel Yönetim Yaklaşımları:
- Kaynak Bağımlılığı Yaklaşımı:
- İşletmenin temin etmekte zorlandığı kaynaklara sahip olan kişi veya kurumlar diğerlerine göre daha güçlü olurlar.
- Konsorsiyum, stratejik ortaklık, işbirliği, yasal anlaşmalar, vb. ile çözüm bulunabilmektedir.
- Örgütsel Strateji Yaklaşımı:
- SWOT analizi kullanılır. (Strengths, Weaknesses, Opportunuties, Threats)
- İşletmenin güçlü olduğu (S), zayıf olduğu (W), fırsat elde edebileceği (O), tehditle karşılaşabileceği (T) alanlar belirlenir ve rekabet üstünlüğü sağlanır.
- Vekalet Yaklaşımı:
- Vekil olan ile vekil atayan kişinin yaşayabileceği çıkar çatışmalarını inceler.
- İşlem Maliyeti Yaklaşımı:
- İşletmelerin iç ve dış işlemlerinde maliyetlerinin minimize edilmesini esas alır.
- Kurumsallık Yaklaşımları:
- Örgüt içindeki kurumsallık çerçevesinde hiyerarşik yapıya uyulmak zorundadır. En büyük hiyerarşik yapı devlettir.
- Örgütsel Ekoloji Yaklaşımı:
- Ölüm, doğum, örgütsel yapıdaki değişimler ve dönüşüm sistematik olarak incelenir.
Yönetim Uygulamaları:
Ortak Özellikleri Şunlardır:
- İşletme yönetiminin bir sorunu, durumu veya olayı ele alış biçimini, bakış açısını ortaya koyarlar.
- Kurumsal performansı arttırmayı hedeflerler. (en az gider ile en fazla gelir nasıl elde edilir sorusuna yanıt ararlar)
- Örgüt yapısını şekillendirirler.
- Toplumsal kalite yönetimi – Altı sigma, dengeli ölçüm kartı (Kurum karnesi) – Kıyaslama – Temel yetenekler – Dış kaynak kullanımı – Küçültme, kademe azaltma ve doğru ölçeği bulma – Personeli güçlendirme – Değişim mühendisliği – Yalın organizasyonlar – Öğrenen örgütler – Yenilik Yönetimi – Sanal organizasyonlar – Şebeke organizasyonlar – Stratejik ortaklıklar – Kurumsal sosyal sorumluluk – Sürdürülebilirlik
Örgüt Yapısı:
Temel Unsurları: Yatay farklılaştırma, dikey farklılaştırma, merkezileşme ve merkezileşmeme, biçimselleşme ve biçimselleşmeme, örgüt kültürüdür.
- Yatay Farklılaştırma: Aynı birim içindeki faaliyetlerin yine birim içinde bir araya getirilmesi faaliyetidir.
- Dikey Farklılaştırma: Birimlerin ve çalışanların birbirlerine ast-üst ilişkisiyle bağlanmasıdır.
- Merkezileşme ve Merkezileşmeme: İşletme merkezi olarak yönetiliyorsa önemli kararlar üst düzey yönetici tarafından alınır, merkezileşmemişse alt düzey yönetici de kararlar alabilir.
- Biçimselleşme ve Biçimselleşmeme: Biçimselleşme örgütte istenilen ve uygun veya istenilmeyen ve uygun olmayan davranış biçimlerinin belirlenmesidir.
- Örgüt Kültürü: Bir nevi örgütün kimliği gibidir. (vizyon, misyon, strateji gibi)
Yönetim Bilimi Açılımları:
- Stratejik Yönetim:
- Vizyon ve misyonun oluşturulması
- Kurumsal performans hedeflerinin belirlenmesi
- Dış etkilerin belirlenmesi
- Stratejinin belirlenmesi
- Stratejiye göre birimlere kaynak aktarımı
- İşletmenin piyasa içinde yer alması
- Örgüt yapısı ve kültürünün sürekli gözden geçirilmesi
- Örgütsel Davranış:
- Liderlik
- Örgüt kültürü
- İç girişimcilik
- Öğrenen örgütler
- İnsan Kaynakları Yönetimi: İnsan kaynağını,
- Ekonomik olarak temin etme
- Eğitme ve geliştirme
- Performansını değerlendirme
- Kariyerini planlama
- Ücretini belirleme