İşlem yapılıyor, lütfen bekleyin...

Hizmette 10+ Yıl ve binlerce müşteri memnuniyeti... | %100 doğru kaynak | %100 memnuniyet | %100 mezuniyet |

Netsorular.com
SOS106U-BİREY VE DAVRANIŞ DERS ÖZETİ
SOS106U-BİREY VE DAVRANIŞ DERSİNİN 1. ÜNİTE ÖZETİ

BİREY VE DAVRANIŞ

1.ÜNİTE: Güdüler ve Güdülenme

GÜDÜ KAVRAMI

Güdü: Organizmayı etkileyerek bir amaç için harekete geçmeye sevk eden, istekleri, arzuları, ihtiyaçları, dürtüleri ve ilgileri kapsayan genel bir kavramdır. Fizyolojik kökenli açlık, susuzluk, cinsellik gibi güdülere ise dürtü adı verilmektedir. Vücut süreçlerini denge durumuna getirmek için çeşitli kaynakların kullanıldığı organizmanın fizyolojik ihtiyaçlarına gereksinim (ihtiyaç) denilir.

GÜDÜLENME KURAMLARI

İnsanların davranışlarını yönlendiren güdülenme ile ilgili birçok değişik yaklaşım vardır.

Dürtü Kuramı

İnsanların hayatta kalmalarını sağlayacak temel gereksinimlerinden mahrum kalması organizmada gerilim halinin oluşmasına sebep olacaktır. Organizma bu gerginliği azaltmak için harekete geçer. Gereksinimlerini karşıladıktan sonra gerginlik durumu azalarak eski haline döner. Sonuç olarak organizmanın dürtü hali sonlanır.

Özendirici Uyarıcı Kuramı

Biyolojik olmayan, bireye cazip gelen ve onu davranışa iten unsurlar özendirici uyarıcı olarak adlandırılmaktadır.

En Uygun (Optimal) Düzeyde Uyarılma Kuramı

Organizma en uygun uyarılma düzeyinde bir uyarılma halindeyse buna optimal düzeyde uyarılma denir.

 

 

İçgüdü Kuramı

Belirli bir türün tümünü yansıtan karakteristik davranış yapıları içgüdü olarak tanımlanmaktadır. İnsanların ortak davranışlarının kendilerine özgü davranışlara göre çok az gözlemlenmesi içgüdünün sonucudur.

Bilinçdışı Güdüler

Bireyler hatırlamak istemedikleri rahatsız edici düşünce istek ve güdülerini bilinçdışına iterler. Bilinçdışındaki düşünce istek ve güdüler aslında yok olmazlar. Bu düşünce, istek ve güdüler bireyler farkında olmadan, onların davranışlarını yönlendirirler.

Biyolojik Denge (Homeostasis) Kuramı

Organizmanın bünyesine katılan maddelerin hangi yoğunluk ve ne şekilde alınacağı ve alınan bu maddelerin arasında nasıl bir denge kurulacağına ilişkin durumu işaret eden biyolojik denge durumudur.

GÜDÜLERİN SINIFLANDIRILMASI

Bu konuda en geçerli sınıflandırma güdülerin birincil güdüler ve sosyal güdüler şeklinde iki grup olarak ayrılmasıdır.

Birincil Güdüler

Birçok organizmada ortak, öğrenilmemiş, belli bir biyolojik gereksinme durumu ile ortaya çıkıp davranışı yönlendiren güdüler birincil dürtüler olarak adlandırılmaktadır. Açlık, susuzluk, cinsellik gibi dürtüler ve bütün biyolojik gereksinimler birincil dürtüler arasında yer almaktadır.

Açlık ve Susuzluk

Organizmada açlık ile ilgili tepkileri yönlendiren merkez hipotalamustur. Kişinin içinde bulunduğu duygu durumu da açlık dürtüsünün şekillenmesinde etkilidir.

Susuzluk da açlığa benzer şekilde biyolojik ve çevresel unsurlara bağlı olarak düzenlenir. Vücuttaki su ve tuz dengesinin bozulması susuzlukla ilgili gereksiniminin belirmesine neden olur.

Cinsellik

Cinsellik sadece türün devamının sağlaması açısından önemlidir. Cinsel davranışın ortaya çıkmasında merkezi sinir sistemi tarafından kontrol edilen hormonlar, parfüm kokusu, cinsel içerikli bir reklam, erotik içerikli hayaller gibi çevresel unsurlar etkili olabilmektedir.

Kadın ve erkekte cinsel davranışın altında yatan en önemli biyolojik unsur testosteron hormonudur.

Uyarıcı Kaynaklı Güdüler

Öğrenilmemiş güdüler içinde yer alan uyarıcı kaynaklı güdüler, dış uyarıcılara daha çok bağlı olup, çevreden bilgi edinmeye yöneliktirler. Merak etme, kurcalama gibi güdüler çevreyi araştırarak bireyi daha fazla bilgi toplamaya ve değiştirmeye yöneltir.

Araştırma ve Merak

Merak insanların kendilerini geliştirip, sürekli araştırmalarına sağlar. Merak daha iyisine ulaşmak için hızlandırıcı olarak düşünülebilir.

Kurcalama

Bireylerde var olan dokunma ve anlama isteğinin dayanılmazlığından yola çıkarak psikologlar, bireylerin bazı şeyleri dokunarak anlama gereksinimleri olduğunu belirlemişlerdir.

Sosyal Güdüler

Açlık, susuzluk ve cinsellik gibi doğuştan sahip olunan güdülerin haricinde bireyler öğrenme yoluyla yeni güdüler kazanırlar.

Başarı Gereksinimi

Başarı gereksinimi bir işi en iyi şekilde yapma ve sonuçları ile ilgili haz alma davranışıdır. Başarı gereksinimi yüksek bireyler ortaya koydukları işlerin daha iyi olması için işlerine daha çok özengösterirler. Başarı gereksiniminde ailenin yetiştirme tarzı çok önemlidir.

 

İlişki Kurma ve Bağlanma Gereksinimi

İnsan davranışlarına yön veren önemli gereksinimler içerisinde yer almaktadır. Birey toplum içerisinde diğerleri ile birlikte olma, onların onayını alma, topluma uyma gereksinimi gösterir.

Kontrol Altında Tutma Gereksinimi

Bazı bireyler çevrelerindeki olaylar ve kişiler üzerinde denetim kurma, onları kontrol edebilme gereksinimi duyarlar. Bazı toplumlarda kadercilik olarak bilinen sonuçları bekleyip görme gereksinimi vardır.

Kaynağına Göre Güdülenme

Bireylerin güdülenmesinde ödüller önemli bir yer teşkil eder. Bu noktada bireylerin güdülenmesinde içsel ve dışsal kaynaklı ödüller farklı şekilde bireylerin davranışlarını yönlendirir.

Yapılan işin doğası gereği, işin kendisinin ve içeriğin ödül niteliğini taşıması birey için bir zevk ve tatmin sağlıyorsa bu tarz ödülleri içsel kaynaklı ödül olarak nitelendirmek mümkündür.

 Eğer davranışın gerçekleştirilmesi için dışarıdan bir ödül sunuluyor ve davranış oluşuyorsa bu durumda dışsal kaynaklı ödülden söz edilir.

Gereksinimler (İhtiyaçlar) Hiyerarşisi

İnsancıl psikolojinin savunucularından Abraham Maslow insan davranışlarını şekillendiren gereksinimleri bir piramit şeklinde en temel gereksinimlerden yukarı doğru en karmaşık olanına uzanan bir şekilde sınıflandırmıştır.

•         Açlık, susuzluk, nefes alma, cinsellik, uyku gibi temel fizyolojik gereksinimler,

•         Ailenin, işin, sahip olunan kaynakların güvenliğinin gereksinimi,

•       Aile, sosyal grup, yakın arkadaşlık gibi ait olma ve sevgiye ilişkin sosyal gereksinimler,

•       Değer, başarı, saygının takdir edilmesi gereksinimi,

•       Ahlakın üstünlüğü, yaratıcılık, problem çözme gibi unsurları kapsayan kendini gerçekleştirme gereksinimi şeklinde sıralanmaktadır.

Maslow'a göre piramidin alt tarafındaki gereksinimleri gidermeden üst taraftaki gereksinimleri gidermek mümkün olmamaktadır.

Yukarıya Git