1. ÜNİTE – 19. ASIRDA OSMANLI TÜRK DÜŞÜNCESİ
- Türklerin Batılı toplumlarla ilişkileri Haçlı Seferleri zamanında başlar.
- 19. yy'da ise Türk fikir adamları bazı felsefe sistemlerinden etkilenir.
Rasyonalizm, Doğru bilginin kaynağı akıldır, iyi ve doğru eylem akılla belirlenir görüşünü savunur.
- İbrahim Şinasi: İlk Batı şiiri örneği olan Tercüme-i Manzume’yi yazmıştır. İbrahim Agah’la Tercuman-ı Ahval’i çıkarmıştır.
Şinasi, rejim değişikliği düşüncesinde değildir. Herkese eşit ölçüde yaklaşan bir hükümdar istemektedir.
- Hoca Tahsin Efendi: İdrak’i dörde ayırmıştır.
Pozitivizm: Olayların meydana geliş şartlarını inceleyerek, onlar arasındaki ilişkilerde benzerlikler bulan ve onların, birbirlerini takip edişlerinde birini diğerine bağlayan, duygularla hissedilen olayların dışındaki olaylarla ilgilenmeyen, deney ve gözlem yoluyla elde edilen verilere dayanan bilgileri doğru bilgi kabul eder.
Pozitivizm: Bilgide deney gözlemi esas alan felsefedir.
- Beşir Fuad: Realitiye bağlı bilgilere itibar edilmelidir. Hatta edebiyat bile böyle olmalıdır.
Olaylar doğanın bize sunduğu şekilde incelenmelidir. Gözlem gösterir. Deney bilgili kılar.
Materyalizm: Her şeyin yegane sebebinin madde olduğunu, maddenin dışında zihinsel ve doğaüstü hiçbir gücün bulunmadığını kabul eder.
UZLAŞIMCI BİR FİKİR ADAMI: AHMET CEVDET PAŞA
Devlet adamı sıfatıyla eski ile yenileşmenin uzlaşması olduğu gibi, tarihçi olarak da eski ile yeninin kaynaşması sayılır. Batı’nın bilimsel yeniliklerine yabancı olmadığı gibi, tarihçi olarak da Batı’ya borçlu olduğu pek fazla bir şey yoktur. Tarih anlayışı, çevirisini yaptığı İbn-i Haldun’un mukaddimesine dayanır.
En önemli eseri, Mecelle’dir. Hanefi fıkhını esas alan Arapça fıkıh kitaplarının medeni hayata ait hükümlerine dayalı yazılmış kanun kitabıdır.
ALİ SUAVİ: Kur’an’ı, Türkçe okumak gerektiğini söyler. Peygamberin Halife diye bir vekil bırakmadığını, halife unvanının sadece Hz. Ebu Bekir’e ait olduğunu, hiç kimsenin vekil olmak iddiasında bulunamayacağını söyler.
Tekke ve zaviye İslamiyet’e sonradan girmiştir.
Eserleri: Vatan Yahut Silistre, Zavallı Çocuk, Akif Bey, Karabela, İntibah, Cezmi.
Medeniyet, dayanışmayı, dayanışma okulaşmayı, okullaşma bilgilenmeyi, bilgilenme tezgahları, tezgah fabrikaları, fabrika bankayı, banka refahı ve zenginliği getirir.
Ona göre, bir toplumda bireylerin derecelerine göre, yönetici ve memur olarak bulunmasının hakların korunması için olduğunu belirtiyor. Ona göre, yönetici ve memur sınıfları dışındaki bireylerin birbirlerine ve genele karşı sahip olduğu yapma gücünün manevi ifadesine kamu sanısı denir.
İnsanın en önemli hakkı hürriyetle yaşamaktır. Hürriyet ise medeniyetle korunur.
Umumi hukuk, şuray-ı devlet (danıştay) senato gibi kavramları gündeme taşımıştır.