İşlem yapılıyor, lütfen bekleyin...

Hizmette 10+ Yıl ve binlerce müşteri memnuniyeti... | %100 doğru kaynak | %100 memnuniyet | %100 mezuniyet |

Netsorular.com
SOS319U-TÜRKİYENİN TOPLUMSAL YAPISI DESİNİN 1. ÜNİTE DERS ÖZETİ
SOS319U-TÜRKİYENİN TOPLUMSAL YAPISI DESİNİN 1. ÜNİTE DERS ÖZETİNE VE DİĞER DERSLERİN DERS ÖZETİNE ULAŞABİLİR, AÖF ÇIKMIŞ SORULARI, AÖF DERS ÖZETLERİ VE AÖF YARDIMCI KAYNAK KİTAPLARI ONLİNE SİPARİŞ VEREBİLİRSİNİZ...

ÜNİTE 1: KURAMLAR

Toplum, insanları etkileyen gerçek ilişkiler bütünüdür. Toplumsal yapı kavramı, çeşitli toplumların yapısını, toplumsal olayları, toplumsal gelişmeleri, toplumsal ilişkileri ortaya koymaya ve bu konularda yasalara ulaşmaya çalışılan sosyolojinin en temel kavramlarından biridir. Bu kavram, ilk kez HerbertSpencer tarafından kullanılmış. Ancak, Spencer’in biyolojik benzetmelerinin aşırı etkisi ile pek açıklığa kavuşamayan bu kavram, sonraki yıllarda birçok sosyolog ve antropolog tarafından değişik anlamlarda kullanılmış. Radcliffe-Brown, toplumsal yapıyı kişiler arası tüm ilişkiler olarak görmektedir.

Toplumsal yapının parçaları; toplumsal statü, toplumsal rol, toplumsal gruplar, toplumsal sınıf, toplumsal ağ, toplumsal kurumlar ve kültürdür.

-Toplumsal yapı, toplumlarda var olan toplumsal kesimler ve kurumlar arasında bir ilişkiler bütününe işaret eder. Bu ilişkiler toplum üyelerinin davranışlarını biçimlendirir.

-Statü, kişinin toplumsal yapı içinde bulunduğu konum.

-Bireyin sahip olduğu statülerden biri, diğerlerine göre daha fazla önem taşıyabilir ve bireyin toplum içindeki kimliğini belirler. Buna temel ya da master statü adı verilir.

-Bireyler toplum içindeki statülerini iki biçimde elde ederler: Edinilmiş ve kazanılmış statüler. Edinilmiş statü, bireyin doğrudan bir çabası olmadan, kendi dışındaki faktörler tarafından sağlanan statüdür. Yaş, cinsiyet ve doğumla beraber sahip olunan özellikler buna örnek olarak verilebilir. Kazanılmış statü ise bireyin kendi isteği ve çabalarıyla gönüllü olarak elde ettiği statüdür. Üniversitede rektör olmak ya da öğrenci olmak buna örnek olarak verilebilir.

-Rol, statüyü işgal eden kişiden beklenen davranıştır.

-Toplumsallaşma, büyük ölçüde rol davranışları sürecidir.

-Toplumsal grup, en az iki kişiden meydana gelen, benzer değer ve beklentileri paylaşan bireylerin düzenli etkileşimleri sonucu ortaya çıkan bir birleşmedir.

-Toplumsal sınıf, insanların toplumsal ve ekonomik pozisyonlarına göre bu pozisyonun bilincinde olsun veya olmasın bölünmeleridir.

-Toplumsal ilişkiler ağı, bireyin grup içi ve dışı bütün ilişkilerini içine alır. Bu ağ sayesinde bireyler ve gruplar, haberleri, bilgileri ve kaynakları paylaşırlar.

-Toplumsal kurum, toplumun yapısı ve temel değerlerininkorunmasıbakımından zorunlu sayılan, nispeten sürekli kurallar topluluğudur.

-Kültür, toplumda yaşayan insanların bütün öğrendikleri ve paylaştıklarını kapsayan bir kavramdır.

-Toplumsal yapıyı açıklayan kuramların başlıcaları yapısalcılık, yapısal fonksiyonalizm, sosyal alışveriş kuramı, çatışmakuramı ve evrimci sentez kuramıdır.

 

-Yapısalcılığın, sosyolojik anlamdaki en basit ve doğru tanımına göre “ilişki, taraflardan daha önemlidir.” Sosyolojik yapısalcılıkFransa’da AugusteComte ve Almanya’da Karl Marx’ın çalışmalarıyla ortaya çıkmıştır.

-Yapısal fonksiyonalizm, sosyolojide birbirleriyle karşılıklı bağımlı parçalardan oluşan birimlerin yani toplumsal yapıların çalışılmasını amaçlamıştır.

-AugusteComte’a göre sosyoloji, toplumsal statik (yapı- structure) olduğu kadar toplumsal dinamik (süreç/ process- process/ function) üzerinde çalışmaktadır.

-Çatışma, toplumsal yapının oluşumu, birleşimi ve korunması açısından araç olabilecek bir süreçtir. Grup içi ve gruplar arası sınırların belirlenmesi ve korunmasını  olanaklı kılar.

-Sosyal alışveriş kuramı, kökenleri ekonomi ve davranış psikolojisine bağlanan ve sosyolojiden çok sosyal psikolojiye dayanan bir kuramdır.

-Lenski’nin tabakalaşma kuramı, çatışma kuramı ile fonksiyonalizmi evrimci bir çerçevede birleşik bir kuram içinde sentezleme girişimidir. Lenski, radikal çatışma kuramından toplumun doğası, tabakalaşma sisteminde baskının kullanımı ve toplumsal çatışmanın yarattığı eşitsizlik derecesi aksiyomlarını alır. Muhafazakâr fonksiyonalizmden ise insan doğası ve eşitsizliğin kaçınılmazlığıgörüşlerini alır. Lenski, hak ve ayrıcalıkların nasıl elde edildiği ve tabakalaşma sisteminde devletin rolünü açıklarken radikal ve muhafazakâr pozisyonları birleştirmeye çalışır.

-Türkiye’de toplumsal yapıüzerine yapılan ilk çalışmalar, Ziya Gökalp ve Prens Sabahattin tarafından gerçekleştirilmiştir.

-Prens Sabahaddin’e göre,  sosyal sorunların ana nedeni yapı sorunudur. Bütün sorunlar kamucu yapıdan bireyci yapıya geçememekten kaynaklanır.

-Türk sosyoloji yazınında1945-1972 yıllarında toplumsal yapı ile ilgili çalışma yapan sosyologların başlıcaları: Behice Boran, Mübeccel Belik Kıray, Nihat Nirun, Nevzad Yalçıntaş,İbrahim Yasa, Orhan Türkdoğan, Tahir Çağatay ve Ömer Bozkurt’tur.

-Niyazi Berkes, sosyoloji alanında Türkiye’de yayımlanan ilk monografiyi yazmıştır.

-Türk sosyoloji yazınında 1985 ve sonrasında toplumsal yapı üzerine çalışma yapan başlıca araştırmacılar; Emre Kongar, Korkut Boratav, Birsen Gökçe, BeylüDikeçligil, Aytül Kasapoğlu ve Mehmet Ecevit’tir.

Yukarıya Git